W roku 1976 ustanowiono Rządowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych (PR 6) i kontynuowano go w latach 1986-1990, jako Centralny Program Badawczo-Rozwojowy (CPBR 11.5). Program Rządowy był pierwszym, pionierskim, kompleksowym programem zwalczania nowotworów złośliwych w Europie. Do najważniejszych osiągnięć tego Programu zaliczyć należy:
- Powodzenie kampanii zwalczania nałogu palenia tytoniu. Działania podjęte w Polsce uznano za modelowe dla regionu Europy Centralnej i Wschodniej. Działania podjęte w tym czasie przynoszą obecnie efekty wymierne w skali populacji - w postaci zmniejszenia częstości zachorowań na raka płuca i inne nowotwory tytoniozależne w młodszych grupach wieku.
- Znaczne ograniczenie ekspozycji na czynniki rakotwórcze w środowisku pracy (promieniowanie jonizujace w górnictwie, azbest w różnych dziedzinach gospodarki) i określenie najważniejszych źródeł i stopnia skażenia w środowisku naturalnym.
- Objęcie całej populacji regionalnymi rejestrami nowotworów, dostarczającymi dane epidemiologiczne o wysokiej jakości, niezbędne dla planowania interwencji w skali Kraju i poszczególnych regionów.
- Opracowanie zasad nowoczesnych populacyjnych badań przesiewowych (skryningowych) dla wykrywania stanów przedrakowych i raków szyjki macicy i wdrożenie ich w skali pilotowej oraz na mniejszą skalę, badań przesiewowych dla wykrywania raka piersi.
- Bardzo znaczną poprawę wyników leczenia w skali populacyjnej takich nowotworów, jak białaczki wieku dziecięcego, czy ziarnica złośliwa i nowotwory jąder u dorosłych, a ostatnio także raka piersi.
- Wdrożenie nowoczesnych metod diagnostyki zaawansowania skojarzonych metod leczenia nowotworów (chirurgia +/- radioterapia +/- chemioterapia) w sieci wojewódzkich szpitali onkologicznych oraz w akademiach medycznych.
- Budowę Centrum Onkologii w Warszawie, jako ośrodka narodowego spełniającego rygorystyczne, modelowe kryteria Światowej Organizacji Zdrowia i Międzynarodowej Unii Walki z Rakiem.
- Uruchomienie krajowej produkcji przyśpieszaczy liniowych do leczenia nowotworów złośliwych przy pomocy energii jonizującej i związana z tym znaczną, chociaż niewystarczającą obecnie poprawę jakości i dostępności radioterapii.
- Podjęcie krajowych, wieloośrodkowych badań klinicznych w przypadkach białaczek, raków żołądka i nowotworów centralnego układu nerwowego, które przyczyniły się do znacznej poprawy wyników leczenia tych nowotworów.
- Rozwój badań naukowych zwłaszcza w dziedzinach rokujących szybkie zastosowanie praktyczne (epidemiologia analityczna, biologia molekularna, genetyka, immunologia).
- Trzykrotny wzrost liczby specjalistów onkologów i niemal trzykrotny przyrost liczby łóżek onkologicznych.
- Integrację różnych, a w tym nieonkologicznych środowisk badawczo-naukowych (np. ochrona środowiska, medycyna przemysłowa, żywność i żywienie).
- Ostateczne ukształtowanie sieci regionalnych placówek onkologicznych.
W 1992 roku Komitet Ekspertów Programu "Europa Przeciw Rakowi" wysoko ocenił polskie dokonania w ramach programów PR-6 i CPBR 11.5 uznając jednocześnie, że powstały podwaliny do stworzenia narodowego programu dla kontynuacji tych przedsięwzięć i ich zharmonizowania z ogólnoeuropejskimi programami walki z rakiem. Polski Program Rządowy stworzył podwaliny do opanowania rosnącej w żywiołowym tempie epidemii chorób nowotworowych. Nie dysponował on środkami wystarczającymi do szerokich wdrożeń i upowszechnienia uzyskanych wyników, a w tym na profilaktykę, nowoczesne sposoby rozpoznawania i skutecznego leczenia, czy kompleksowy, jednolity program nauczania onkologii. Zabrakło również środków na szybkie i sprawne zakończenie budowy Centrum Onkologii w Warszawie ( czas budowy i wyposażania przekroczył 20 lat), Regionalnego Centrum Onkologii w Bydgoszczy, czy Świętokrzyskiego Centrum Onkologii w Kielcach. W latach 1990-1995 nakłady na opiekę onkologiczną były dalece niewystarczające i z roku na rok powodowało to stałe pogarszanie się bazy materialnej i dekapitalizację specjalistycznej aparatury do diagnostyki i leczenia, a zwłaszcza do radioterapii. Dzięki staraniom Ministra Zdrowia w latach 1996/97 zakupiono i uruchomiono nowoczesne linie terapeutyczne dla Dolnośląskiego Centrum Onkologii i Oddziału Centrum Onkologii w Gliwicach oraz dwa przyspieszacze liniowe dla Centrum Onkologii w Warszawie. W 1997 roku, na wniosek Ministra Zdrowia, Rada Ministrów RP podjęła decyzję o przeznaczeniu części kredytu K-200 w wysokości 45 milionów dolarów amerykańskich na dokonanie zakupu dalszych urządzeń najpilniej potrzebnych do leczenia chorych napromienianiem. Procedura zakupów na drodze przetargu centralnego została zakończona we wrześniu 1997 w związku z czym już w 1998 roku nastąpiła poprawa w dostępności tej metody leczenia onkologicznego. Dzięki powyższym decyzjom sieć specjalistycznych szpitali onkologicznych została wyposażona w najnowocześniejsze urządzenia, a wśród nich:
- 15 przyśpieszaczy liniowych (akceleratory),12 symulatorów terapeutycznych, 11 systemów komputerowego planowania leczenia, 10 aparatów (tzw. bomb) kobaltowych, 10 aparatów do brachyterapii (w tym 3 pełne linie terapeutyczne),
- uzupełniona została aparatura kontrolno-pomiarowa mająca nadzwyczaj ważne znaczenie dla bezpieczeństwa i jakości napromieniania,
- dokonane zostały niezbędne naprawy i wymiany źródeł promieniowania w 6 aparatach kobaltowych.
Umożliwiło to m.in. skrócenie czasu oczekiwania na leczenia napromienianiem. W ośrodkach referencyjnych wprowadzono techniki trójwymiarowego planowania, jak i nowoczesne techniki leczenia zgodne ze standardami międzynarodowymi. Należy również podkreślić, że możliwym było udostępnienie napromieniania znacznie większej liczbie potrzebujących (wzrost o około 10-20%) tzn. obecnie leczeniem zostało objętych około 60% chorych wymagających takiego leczenia. Rozszerzono również wskazania do radioterapii paliatywnej, co zmniejsza koszty leczenia przez ograniczenie drogiego leczenia farmakologicznego.
Dokonano ponadto zakupu 41 nowoczesnych mammografów wraz z wywoływarkami i sprzętem pomiarowo-dozymetrycznym uzupełniając w ten sposób braki występujące przede wszystkim w akademiach medycznych (16) i w szpitalach onkologicznych (13).
W okresie wdrożenia reformy służby zdrowia - obok pewnych elementów pozytywnych (procedur wysoko specjalistyczne w onkologii finansowane z budżetu MZ) - wystąpiło szereg systemowych zjawisk negatywnych m.in. w zakresie polityki zakupu leków przeciwnowotworowych, niejednolitych standardów w diagnostyce i leczeniu nowotworów w różnych regionach Kraju, kontaktowanie usług onkologicznych, w tym programów wcześniejszego wykrywania nowotworów, w placówkach merytorycznie nie przygotowanych. W wyniku zamieszania organizacyjnego a także ograniczeń związanych z wejściem w życie ustawy o ochronie danych osobowych obniżyła się jakość danych epidemiologicznych o zachorowaniach i zgonach z powodu nowotworów.
