Zapobieganie nowotworom złośliwym. Współczesna wiedza tłumaczy przyczyny 40-50% zachorowań i zaliczyć do nich można: palenie papierosów, nadmierne spożywanie tłuszczów zwierzęcych, dietę ubogą w warzywa i owoce, nadmierne picie alkoholu, zakażenia wirusowe, a zwłaszcza przenoszone drogą płciową, narażenie na czynniki rakotwórcze w środowisku zawodowym i naturalnym. Około 10-20% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe jest uwarunkowanych predyspozycjami rodzinnymi (genetycznymi). Podstawą populacyjnych programów zapobiegania nowotworom jest przede wszystkim obniżenie narażeń na czynniki rakotwórcze związane ze stylem życia i skażeniem środowiska. Podkreślić przy tym należy, że rozwój nowotworów jest procesem długotrwałym, tak więc klinicznie rozwinięte nowotwory ujawniają się na ogół po 20-30 latach ekspozycji.
Wczesne rozpoznawanie. Umożliwia poprawę wyników leczenia. W w dużej mierze zależy od:
stopnia społecznego upowszechnienia wiedzy i aktywnych postaw prozdrowotnych społeczeństwa.
stanu wiedzy onkologicznej lekarzy rodzinnych i innych lekarzy tzw. "pierwszego kontaktu" z chorymi (ginekolodzy, chirurdzy, interniści, stomatolodzy, pediatrzy).
stopnia upowszechnienia masowych badań profilaktycznych prowadzonych przez wyspecjalizowane ośrodki, umożliwiających rozpoznawanie stanów przedrakowych, lub nowotworów we wczesnej fazie rozwoju (badania cytologiczne - rak szyjki macicy, badania mammograficzne - rak piersi, badania endoskopowe - raki jelita grubego i żołądka, badania PSA - rak gruczołu krokowego).
dostępności do specjalistycznej diagnostyki (metody obrazowania takie, jak USG, KT, mammografia, rezonans magnetyczny; badania endoskopowe, patomorfologiczne i immunohistochemiczne itp.).
Zwiększenie skuteczności leczenia. Obecny stan wiedzy medycznej umożliwia rozpoznanie 70% nowotworów w stanie zaawansowania miejscowego, czyli w okresie kiedy nie doszło jeszcze do powstania wykrywalnych klinicznie przerzutów odległych. U połowy spośród tych chorych (35%) wyleczenie możliwe jest przez leczenie chirurgiczne. Ponadto u połowy chorych z miejscowo zaawansowanym nowotworem (około 20% wszystkich chorych w Polsce) dla uzyskania wyleczenia 5-letniego nieodzowne jest leczenie napromienianiem lub kojarzenie leczenia chirurgicznego z napromienianiem i/lub chemioterapią (w tym hormonoterapią). W ostatnich latach następuje stały postęp skuteczności leczenia skojarzonego związany między innymi z wprowadzaniem nowych leków i uściślaniem wskazań do ich stosowania. Natomiast w przypadkach z przerzutami odległymi, bez względu na sposoby leczenia, wyleczenie możliwe jest tylko sporadycznie, jednakże i wśród nich można spowolnić i złagodzić przebieg choroby przez leczenie objawowe i paliatywne.Dostępność skutecznych sposobów leczenia.Dla uzyskania poprawy wyników leczenia konieczne jest również zapewnienie upowszechnienia, a co za tym idzie dostępności optymalnych metod diagnostyki zaawansowania i terapii, odpowiadających obecnemu stanowi klinicznie sprawdzonej wiedzy, a zwłaszcza skojarzonej oraz maksymalne skrócenie czasu oczekiwania na leczenie.
Wdrażanie nowych metod do praktyki onkologicznej. Ważnym sposobem na uzyskanie poprawy jest szybkie, praktyczne wykorzystanie zdobyczy naukowych dla zwiększenia możliwości zapobiegania, wykrywania, wcześniejszego rozpoznawania i skuteczniejszego leczenia. W latach osiemdziesiątych możliwości skuteczniejszego leczenia zwiększały się o około 1% rocznie, głównie dzięki wdrażaniu nowych metod diagnostycznych (obrazowania, endoskopii, biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej) oraz nowych metod leczenia skojarzonego i wprowadzaniu nowych leków przeciwnowotworowych oraz optymalizacji radioterapii. W najbliższych 10 latach należy przewidywać, że dalszy postęp będzie możliwy dzięki wręcz ogromnym postępom wiedzy o molekularnych mechanizmach rozwoju nowotworów u ludzi. Postęp ten, już obecnie może być wykorzystany w praktyce zwłaszcza do:
rozpoznawania nosicielstwa silnych dziedzicznych predyspozycji do zachorowania na nowotwory, a co za tym idzie wczesnego podjęcia działań zapobiegających rozwojowi nowotworu w grupach ryzyka genetycznego,
wcześniejszego rozpoznawania zmian przednowotworowych i nowotworów przez zastosowanie nadzwyczaj czułych molekularnych metod diagnostyki
przewidywania przebiegu nowotworów i optymalizacji ich leczenia przez wdrożenie metod molekularnych do diagnostyki histopatologicznej.
